برج نوری (High Mast lighting) یکی از تجهیزات مهم مبلمان شهری است که به تامین روشنایی فضاهای عمومی کمک می کند. تولید کنندگان در یک دسته بندی کلی از نظر اندازه، برج های نوری 18 متر و 18 متر به بالا را به دو دسته مفید و غیر مفید تقسیم می کنند. اما منظور از دو واژه مفید و غیر مفید در طراحی برج های نوری مرتفع چیست؟ چه تفاوتی بین اندازه مفید و غیر مفید برج نوری وجود دارد؟ خرید کدام نوع برج نوری مقرون به صرفه تر است؟ در ادامه به سوالات فوق پاسخ می دهیم تا هنگام خرید برج نوری بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.
چرا برج های نوری اندازه مفید و غیر مفید دارند؟
اینکه چرا تولید کنندگان در طراحی و ساخت برج های نوری مرتفع ( 18 متر به بالا) اندازه مفید و غیر مفید را مطرح می کنند؛ به ساختار تلسکوپی برج نوری بر می گردد.
برج های نوری سازه هایی مرتفع هستند که ساختاری یکپارچه ندارند؛ به عبارت دیگر بدنه این برج ها از قطعات استوانه ای مجزایی ساخته می‌شود که از پایین به بالا قطرشان کاهش می‌یابد. این طراحی به این دلیل است که قسمت پایینی برج نیاز به استحکام و پایداری بیشتری دارد؛ چراکه باید وزن کل سازه و فشارهای محیطی مثل باد را تحمل کند. در مقابل، قسمت‌های بالایی که بار کمتری را تحمل می‌کنند، با قطر کوچک‌تر طراحی می‌شوند تا هم وزن کل سازه کاهش یابد و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
قطعات مختلف برج نوری به صورت تودرتو داخل یکدیگر قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر، انتهای یک قطعه داخل ابتدای قطعه دیگر قرار می‌گیرد. این دو بخش با استفاده از پیچ و مهره یا جوشکاری به هم متصل می‌شوند که به آن اورلب می گویند.
هرچه ارتفاع برج نوری بیشتر باشد، تعداد قطعات تشکیل دهنده سازه و تعداد اورلب ها بیشتر می شود، به این ترتیب بخشی از طول قطعات پنهان شده و ارتفاع نهایی سازه کاهش می‌یابد. برای مثال، در برج نوری 20 متری غیر مفید، اگر هر قطعه 5 متر طول داشته باشد و 1 متر از هر قطعه برای اورلب استفاده شود، ممکن است ارتفاع مفید فقط 16 یا 17 متر باشد. اما در طراحی مفید، تولید کننده این کاهش ارتفاع را به حداقل می رساند.
فایده اورلب در برج های نوری مرتفع
همپوشانی قطعات تشکیل دهنده برج نوری که اصطلاحا به آن “اورلب” می گویند، استحکام برج را در برابر نیروهای خارجی مانند باد یا زمین لرزه افزایش می‌دهد. همچنین این نوع اتصال، فشار را به طور یکنواخت در سازه پخش می کند و از افزایش فشار در یک نقطه جلوگیری می‌کند.
برج نوری 18 متری مفید و غیر مفید
برج نوری 18 متری مفید از سه قطعه 6 متری به علاوه یک قطعه 2 متری (برای اولب) تشکیل می شود که در نهایت ارتفاع مفید سازه 18 متر می شود. در مقابل، برج نور 18 متری غیر مفید از سه قطعه 6 متری تشکیل می شود که حدودا دو متر آن برای اتصال قطعات به یکدیگر اولب می شود و ارتفاع نهایی سازه به 16 متر می رسد.
اندازه مفید برج نوری: 20 متر = 2 متر + 3 متر × 6 متر
اندازه غیر مفید برج نوری: 18 متر = 3 متر × 6 متر
برج نوری 20 متری مفید و غیر مفید
برج نوری 20 متری مفید از چهار قطعه 6 متری تشکیل می شود که با احتساب اورلب نهایتا ارتفاع سازه 20 متر می شود.
برج نوری 24 متری مفید و غیر مفید
برج نوری 24 متری مفید از پنج قطعه 6 متری تشکیل می شود که پس از اتصال قطعات و اعمال اورلب ارتفاع کلی سازه 24 متر می شود. در حالی که برج نوری نوری غیر مفید از چهار قطعه شش متری تشکیل می شود که پس از اتصال قطعات به یکدیگر ارتفاع سازه کمتر از 24 متر می شود.
برج نوری 30 متری مفید و غیر مفید
برج نوری 30 متری نیز در دو اندازه مفید و غیر مفید طراحی می شود. برج نوری 30 متری مفید از شش قطعه 6 متری تشکیل می شود که با احتساب اورلب، ارتفاع نهایی 30 متر به خریدار تحویل داده می شود. در برج نوری 30 متری غیر مفید که از پنج قطعه 6 متری تشکیل می شود، ارتفاع نهایی سازه از 30 متر کمتر می شود چرا که مقداری از طول سازی صرف اورلب قطعات می شود.
اندازه مفید برج نوری: 30 متر = 6 متر × 6 متر
اندازه غیر مفید برج نوری: 25 متر = 5 متر × 6 متر
ارتفاع مفید یا غیر مفید؛ کدام بهتر است؟
انتخاب اندازه مفید یا غیر مفید برای برج های نوری معایب و مزایای خاصی دارد:
ارتفاع مفید برج نوری باعث می‌شود نورپردازی به شکل بهتری انجام شود. این ویژگی امکان پوشش نوری گسترده‌تری را فراهم می‌کند و برای پروژه‌هایی که نیاز به روشنایی یکنواخت و وسیع دارند، ایده‌آل است. با این حال، استفاده از برج نوری با ارتفاع مفید معمولاً هزینه بالاتری دارد، زیرا نیاز به مواد بیشتر و طراحی پیچیده‌تر است. همچنین وزن سازه به دلیل استفاده از قطعات اضافی افزایش می‌یابد که ممکن است نصب و حمل‌ونقل سازه را دشوارتر و گران‌تر کند.
برج نوری با ارتفاع غیر مفید، از نظر هزینه مقرون‌به‌صرفه‌تر است. در این نوع برج نور به دلیل استفاده از قطعات کمتر، وزن سازه کاهش می‌یابد و این امر نصب و جابه‌جایی آن را ساده‌تر و ارزان‌تر می‌کند. در مقابل، یکی از اصلی‌ترین معایب این نوع برج نوری، ارائه ارتفاع کمتر از انتظار خریدار است؛ مثلاً دریافت 16 متر سازه به جای 18 متر سفارش داده‌شده. این کاهش ارتفاع می‌تواند کارایی نورپردازی را تحت تأثیر قرار دهد و پوشش نوری مورد نیاز را تأمین نکند. به طور کلی، خرید برج نوری با اندازه مفید معمولاً به نفع خریدار است، زیرا خریدار دقیقاً همان چیزی را که سفارش داده دریافت می‌کند.
جمع بندی
برج‌های نوری، سازه‌های فلزی مرتفعی هستند که از قطعات استوانه‌ای مجزایی تشکیل می شوند، این قطعات داخل یکدیگر قرار می گیرند و با استفاده از پیچ و مهره یا جوشکاری به هم متصل می‌شوند که به آن اورلب می گویند. در ارتفاعات 18 متر به بالا، دسته‌بندی”مفید” و “غیر مفید” برای برج های نوری مطرح می‌شود: اندازه مفید یعنی ارتفاع خواسته شده توسط خریدار (مثل 20 متر) پس از اورلب قطعات کاملاً حفظ شود، در حالی که اندازه غیر مفید به دلیل همپوشانی قطعات، ارتفاع کمتری (مثل 18 متر یا 16 متر ) ارائه می‌دهد.
