برج نوری ابزاری برای تأمین روشنایی محوطه‌های بزرگ مانند جاده ها و استادیوم هاست. برج های نوری که به آن ها دکل روشنایی نیز می گویند از اجزای مختلفی نظیر: بدنه، سبد، بولت و … تشکیل شده اند. این ابر قدرت های نورپردازی در دو نوع برج نور تلسکوپی و استادیومی طراحی و تولید می شوند. در این مطلب ضمن معرفی قسمت های تشکیل دهنده برج نوری به معرفی تفاوت برج نوری تلسکوپی و استادیومی می پردازیم. با ما همراه باشید.
برج نوری چیست؟
برج نوری ( Light Tower یا High Mast Lighting) یک سازه مرتفع فلزی است که برای روشنایی محوطه‌های بزرگ مانند: خیابان‌ها، فرودگاه‌ها، استادیوم‌های ورزشی و … طراحی شده است. از نظر تاریخچه استفاده از برج نوری از دهه ۱۹۶۰ آغاز شد، یعنی زمانی که موسسه حمل و نقل تگزاس (TTI) اولین برج‌های نور به ارتفاع ۳۷ متر را نصب کرد. از آن پس استفاده از دکل های روشنایی به سرعت در بزرگراه‌ها و سایر فضاهای شهری به محبوبیت رسید، زیرا نسبت به تیر برق های کوتاه‌تر کارایی بیشتری داشتند. در اوایل دهه ۱۹۷۰، اروپا نیز به این فناوری روی آورد و به تدریج نصب برج های نوری در ایالات متحده آغاز شد. امروزه بسیاری از کشورها در سراسر جهان به منظور تامین روشنایی مورد نیاز فضاهای عمومی، اقدام به خرید تجهیزات نوری متنوع از جمله برج نوری می‌کنند.
اجزای تشکیل دهنده برج نوری
در یک تقسیم بندی کلی می توان گفت برج های نوری از سه قسمت اصلی یعنی بدنه، سبد ( هد) و فونداسیون بتنی تشکیل می شود.
بدنه برج نوری
برج های نوری ساختاری چند وجهی دارند و در انواع 6، 8 و 12 وجهی طراحی و تولید می شوند. این سازه های مرتفع فلزی بدنه ای یکپارچه ندارند و از قسمت های مجزا تشکیل می شوند ( بجز برج های 6 متری که یک قطعه تشکیل شده اند). برای مثال برج نوری 18 متری از سه قطعه 6 متری و یک قطعه 2 متری تشکیل می شوند که در محل اتصال قطعات به همدیگر اورلب ( همپوشانی) صورت می گیرد. این قطعات از جنس ورق فولاد ST37 با پوشش گالوانیزه گرم هستند. استفاده از فرایند گالوانیزاسیون مقاومت برج های نوری را در برابر شرایط جوی سخت و زنگ زدگی بیشتر می کند. قطر قطعات تشکیل دهنده برج های نوری از پایین به بالا کاهش می یابد؛ به این ترتیب قسمت پایینی برج که قرار است وزن سازه و سایر نیروهای وارد شده را تحمل کند از قسمت های بالایی بیشتر است.
سبد ( هد)
سبد یا هد، بخشی از برج نوری است که پروژکتورها روی آن نصب می شوند. در برخی برج های نوری امکان بالا و پایین کردن سبد حامل پروژکتورها وجود ندارد و به آن ها برج نوری سبد ثابت می گویند. انواع دیگر برج نوری به گونه ای ساخته می شوند که سبد در آن ها با استفاده از نیروی انسانی، گیربکس یا بطور کاملا اتوماتیک فقط با فشار دادن چند دکمه بالا و پایین می شود. یکی از مهم ترین عواملی که مشخص می کند یک برج نوری از نوع سبد ثابت باشد یا متحرک، ارتفاع سازه است؛ مثلا برج های نوری 18، 24 و 30 متری در انواع سبد ثابت طراحی نمی شوند. تعداد پروژکتورهایی که روی برج های نور نصب می شوند به وسعت منطقه قابل نورپردازی و ارتفاع برج بستگی دارد بطوریکه در برج نوری 9 متری امکان نصب حداکثر 8 پروژکتور و در برج نور 30 متری می توان 18 پروژکتور 400 واتی تعبیه کرد.
پلیت، بولت و لچکی
بیس پلیت صفحه ای فلزی است که به همراه لچکی به انتهای سازه وصل می شود. بولت ها که تعدادشان بسته به ارتفاع برج متفاوت است، پیچ های بزرگی هستند که قسمتی از آن ها درون چاله حفر شده قرار می گیرد و قسمت بالایی آن ها در سوراخ های تعبیه شده در پلیت فرو می رود. وظیفه لچکی و بولت ها استحکام بخشیدن و جلوگیری از سقوط سازه است.
فونداسیون
فونداسیون یکی از مهم ترین بخش های برج نوری است؛ چراکه تجربه بارها نشان داده است اکثر دکل های نوری از فونداسیون دچار سقوط می شوند. به طور کلی دو نوع فونداسیون برای برج های نوری وجود دارد:
1- فونداسیون آماده: در صورتی که احتمال جابجایی برج نور وجود داشته باشد و قرار باشد سازه در مدت زمان کوتاهی نصب شود، از فونداسیون آماده استفاده می شود
2- فونداسیون ریختگی: برای اجرای فونداسیون ریختگی، چاله‌ای با ابعاد مشخص حفر می شود و به ترتیب مراحل آرماتوربندی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی انجام می‌شود. زمان ریختن بتن فونداسیون، برای اینکه بولت ها دقیقاً در جای درست قرار گیرند از شابلون فرستاده شده توسط شرکت استفاده می شود. این شابلون در حقیقت یک قالب فلزی از پیش ساخته‌شده است. بعد از ریختن بتن، حداقل ۲۱ روز زمان لازم است تا بتن کاملاً خشک و محکم شود.
سایر اجزای برج نوری: بسته به اینکه برج نوری از نوع، دستی، دستی – برقی یا کاملا برقی باشد به اجزایی نظیر وینچ و هندل دستی( در برج نور دستی)، گیربکس و سیم بکسل( در برج نور دستی – برقی) و تابلو برق و موتور الکتریکی( در برج های برقی) مجهز می شود.
